Świętokrzyskie perły – Jędrzejów

Tego szukamy w Jędrzejowie

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Jędrzejów, praca Jędrzejów, Jędrzejów pogoda, apteka Jędrzejów, PZHGP Jędrzejów, urząd pracy Jędrzejów.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Jędrzejowie, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

Bądź na bieżąco z faktami w Twoim Mieście!

---

W XII wieku Jędrzejów pierwotnie noszący nazwę Brzeźnica przekształcił się z małej wioski w ważne miejsce, zyskując obecną nazwę Andreovia (łac. Andreovia), prawdopodobnie na cześć brata św. Bernarda z Clairvaux lub członka rodu Lisów, osiadłych w Mstyczowie niedaleko. Decydującym momentem w historii osady było założenie w 1140 r. klasztoru Cystersów przez braci Gryfitów: Jana (Janika), późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego, i rycerza Klemensa.

Pierwsi mnisi pochodzący z Włoch i Francji przybyli z burgundzkiego opactwa Morimond dziewięć lat później. Już w 1152 r. klasztor posiadał własny szpital. Po śmierci Klemensa wsparcie dla klasztoru przejął jego bratanek Gedko (Gedeon), biskup krakowski. W 1218 r. do furty cystersów zapukał Wincenty Kadłubek, znany kronikarz, po zrezygnowaniu z tronu biskupiego w Krakowie. Po jego śmierci w 1223 r. grób stał się celem pielgrzymek, a nawet Jan III Sobieski zatrzymał się tu w 1765 r. w drodze pod Wiedeń.

W 1195 r. w okolicach osady miała miejsce bitwa pomiędzy wojskami Leszka Białego i Mieszka III Starego, rywalizującymi o tron krakowski. Ten historyczny epizod został udokumentowany przez Wincentego Kadłubka w jego kronice oraz przez dziejopisarza Jana Długosza.

W roku 1271 Bolesław V Wstydliwy przyznał Jędrzejowowi prawa magdeburskie, które zwolniły mieszczan od obowiązków wojennych i prac przy budowie zamków. Jednocześnie wyjęci zostali spod jurysdykcji kasztelanów i wojewodów, podlegając jedynie sądownictwu wójta, ustanowionego zgodnie z wolą opata cystersów. Przywileje miejskie Jędrzejowa były regularnie potwierdzane przez kolejnych władców.

Miasto utrzymywało intensywne relacje handlowe z Krakowem, skąd eksportowano m.in. produkty leśne (smażoną smołę, maź) i pszczelarskie (miód, wosk). Przez Jędrzejów przebiegał szlak solny, a istnienie komory celnej odnotowano po raz pierwszy w 1363 r. W XVI wieku ilość rzemieślników w mieście była imponująca, co potwierdza rejestrowy spis z 1581 r., obejmujący 77 rzemieślników. W okresie Rzeczypospolitej szlacheckiej Jędrzejów stał się miejscem zjazdów szlachty, jednak w wyniku wojen drugiej połowy XVII wieku i początków XVIII wieku miasto doznało znacznego upadku.

W roku 1795 obszar jędrzejowski znalazł się w granicach austriackiego zaboru (Galicja Zachodnia) po III rozbiorze Rzeczypospolitej, a w roku 1809 – w Księstwie Warszawskim, przekształconym sześć lat później w Królestwo Polskie (pod rosyjskim zaborzem). Miasto podlegało kolejno władzom gubernialnym w Kielcach, Radomiu i ponownie w Kielcach od 1836 r. W okresie Księstwa Warszawskiego siedziba władz rządowych, Sąd Policji Poprawczej oraz garnizon wojskowy przyczyniły się do intensywniejszego rozwoju miasta. Jarmarki i cotygodniowe targi podkreślały handlowy charakter Jędrzejowa zwłaszcza w XVIII wieku i na początku XIX wieku. Jarmarki jędrzejowskie, szczególnie znane z handlu końmi, uczyniły z miasta ważny ośrodek handlowy zarówno krajowy, jak i międzynarodowy. W roku 1819 zlikwidowano opactwo, a rozległe dobra ziemskie i miasto przeszły w ręce skarbu państwa. Również zrujnowany klasztor został krótkotrwale przejęty przez reformatorów, a następnie przekazany duchowieństwu diecezjalnemu (parafia od 1913 r.) po śmierci ostatniego cystersa Wilhelma Ulawskiego w 1855 r.

W roku 1867 utworzono powiat jędrzejowski, jednak rozwój samego Jędrzejowa został zahamowany, gdy w 1869 r. stracił prawa miejskie w wyniku rosyjskich represji po powstaniu styczniowym. Rangę gospodarczą miasta podniosło dopiero wzniesienie kilku zakładów przemysłowych na przełomie XIX i XX wieku, otwarcie stacji kolejowej w 1885 r., uruchomienie kolejki wąskotorowej oraz utworzenie traktu miechowsko-kieleckiego. W marcu 1915 r. miasto zostało zajęte przez I Brygadę Legionów Piłsudskiego, a komendant zatrzymał się u znanego lekarza i kolekcjonera Feliksa Przypkowskiego. Pod austriacką okupacją Jędrzejów odzyskał prawa miejskie w 1916 r.

W okresie międzywojennym miasto pozostało centrum powiatowym w ramach województwa kieleckiego. Rozwój miejscowości wspierały liczne instytucje administracyjne i oświatowe. W czasie niemieckiej okupacji utworzono tu getto dla ludności żydowskiej, a do 1943 r. 6 tys. osób zostało deportowanych i zamordowanych w obozach Auschwitz-Birkenau i Treblinka. Obszar miasta stał się także miejscem działalności oddziałów partyzanckich Jędrzejowskiego Obwodu Armii Krajowej.

Po zakończeniu wojny w 1945 r. cystersi powrócili do Jędrzejowa, przybywając z klasztoru w Szczyrzycu. W 1989 r. konwent jędrzejowski został ponownie podniesiony do rangi opactwa. Po wojnie Jędrzejów należał do województwa kieleckiego, a od 1999 r. – świętokrzyskiego, pozostając siedzibą powiatu, z przerwą w latach 1975–1998.

---

Nie daj pogodzie się zaskoczyć! Sprawdź prognozę w Jędrzejowie