Reportaż. Praga - część V

Na Stare Miasto udałyśmy się któregoś wieczoru i zaliczyłyśmy wówczas spontaniczną trasę, gubiąc się nawet kilka razy. Minęłyśmy między innymi U Zlatého tygra - bar, w którym można napić się piwa i innych napojów wyskokowych i którego stałym bywalcem był niegdyś sam Bohumil Hrabal (pisarz wiódł niezwykle bogate życie towarzyskie). Lokal rzuca się w oczy dzięki szyldowi umieszczonemu nad drzwiami: przedstawia on właśnie złotego tygrysa. To jedna z kolejnych lokalizacji, na jaką zwróciłam uwagę dzięki Mariuszowi Szczygłowi. Wnętrza baru niestety nie miałyśmy okazji zwiedzić.

Spontanicznym wyborem okazało się także wstąpienie do Kostela sv. Jiljí; budynek z zewnątrz nie przykuwa uwagi bogatym zdobnictwem i bez trudności zlewa się z otoczeniem, jednak to, co reprezentuje sobą w środku jest niezłą niespodzianką. Kiedy przekroczyłyśmy ogromne wrota, zaskoczyły nas romański charakter wnętrza i freski patrzące na nas z sufitu. Świątynia zdawała się nie kończyć; wznosiła się ku górze na imponującą wysokość. Dodatkowe wrażenia zapewnił fakt, że udało nam się włączyć do trwającego nabożeństwa i mimo że nie rozumiałyśmy większości słów kapłana, nowa sytuacja i anturaż składały się na poczucie, że człowiek tak naprawdę jest w świecie tylko drobinką. Jeszcze chwilę przed wizytą w kościele zlewałyśmy się z mrowiem nieznajomych i cudzoziemców, a tymczasem okazało się, że, aby odzyskać pełen spokój i skupić się w sobie,  wystarczy po prostu wkroczyć do niepozornego budynku.

Po opuszczeniu Kostela sv. Jiljí skierowałyśmy się w lewo i, wciąż przemierzając Husovą, odnalazłyśmy jedną z najsłynniejszych praskich rzeźb, którą wykonał David Černý. Powszechnie nazywana Powieszonym Freudem umiejscowiona została w nietypowym miejscu, bo dosłownie nad samą ulicą i spacerowiczami; psychoanalityk jedną ręką chwyta się wystającego z kamienicy drąga, a reszta jego ciała zwisa swobodnie. Interpretacje tego pomysłu są różne; jedni upierają się, że ma to związek ze strachem Sigmunda Freuda przed własną śmiercią, a jeszcze inni doszukują się w tym metafory sytuacji intelektualistów w nadchodzącym, dwudziestym pierwszym wieku. Możliwe jednak, że odgadnąć prawdziwy sens wiszącego pomnika potrafi tylko sam autor - David Černý.

Obecność artysty-prowokatora jest w Pradze dostrzegalna na każdym kroku; jego twory znajdują się w różnych częściach miasta, a ich wspólnym mianownikiem są dystans, poczucie humoru i nutka ironii. Niektóre rzeźby tegoż autora wpędziły mnie w niepokój i z pewnością nie zrozumiałam ich tak, jak powinnam (na przykład raczkujących dzieci wielkich rozmiarów, które ochrzczono jako „Miminka”, znajdujących się niedaleko Museum Kampa), ale Černý jest człowiekiem, obok którego twórczości zdecydowanie nie wypada przechodzić obojętnie, jeśli chce się choćby cząstkowo zrozumieć czeskiego ducha albo mentalność Czechów. Do bardziej rozpoznawalnych dzieł współczesnego rzeźbiarza można zaliczyć również Obrotową głowę Franza Kafki, Olewających Polityków (można ich znaleźć przed wejściem do Muzeum Franza Kafki) czy pomnik świętego Wacława siedzącego na martwym, odwróconym koniu (parodia pomnika konnego świętego Wacława, który wyszedł spod dłuta Josefa Václava Myslbeka).

Twórczość Černego, szczególnie przy pierwszym kontakcie, może zostać odebrana za dziwną i być może niepoważną, jednak sztuka współczesna ma to do siebie, że lubi dyskutować z kanonami, wielkimi ideami i szuka właściwych sobie rozwiązań (często w postaci kpiny czy parodii). David Černý swój styl i sposób prezentacji swojego „ja” artystycznego odnalazł, dlatego należy docenić jego indywidualność lub przynajmniej spróbować ją zrozumieć.

Kolejna część reportażu ukaże się wkrótce!

Autorka: Zuzanna Menard